DZIEDZICTWO KULTUROWE Krzysztof Buczkowski 25 stycznia 2022

DZIEDZICTWO KULTUROWE

Barwny folklor

Goście, którzy zawitają na Podbabiogórze, mogą poznać bogate dziedzictwo kulturowe regionu. W ujęciu historyczno-etnograficznym mieszkają tu trzy góralskie grupy. Najliczniejsi są Górale Babiogórscy zajmujący południową część powiatu suskiego. Już w połowie XIX wieku Wincenty Pol, poeta, geograf i badacz Karpat pisał o „Babiogórcach czyli Góralach od Babiej Góry, Jordanowa i Suchej” jako odrębnej grupie etnograficznej. Na zachodnich krańcach powiatu zamieszkują Górale Żywieccy, a na jego północnym wschodzie i wschodzie Kliszczacy. Tworzony przez lata barwny folklor tych grup żywy jest współcześnie dzięki zespołom ludowym, kapelom, kołom gospodyń i stowarzyszeniom pielęgnującym miejscowe tradycje.

Ukształtowany przez lata folklor muzyczny i taneczny Podbabiogórza wpisuje się w ogólny zasób kulturowy polskiej góralszczyzny i z tego zasobu czerpie. Największy wpływ na jego charakter miała migracja wołoska, wnosząca m.in. elementy folkloru bałkańskiego, węgierskiego, rusińskiego, którymi na trasie swojej karpackiej wędrówki obrosła. Pod Babią Górą doszło do fuzji tej pasterskiej kultury z kulturą rolniczą, która dotarła tu wraz z osadnictwem z północy.

Wśród najstarszych i jednocześnie wykonywanych współcześnie pieśni i przyśpiewek przeważają te o tematyce pasterskiej. Pieśni najczęściej mają charakter taneczny. Do tańca przygrywała muzyka, czyli kapela, której pierwotny skład tworzyły dudy i skrzypce.

W folklorze słownym, muzycznym i tanecznym Podbabiogórza wiele jest też odniesień i nawiązań do tradycji zbójnickich. W pieśniach pojawia się m.in. najgłośniejszy podbabiogórski harnaś Józef Baczyński ze Skawicy, stracony w Krakowie w 1735 roku.

Miejscowy folklor i tradycje, które pod Babią Górą są wciąż żywe, poznać można m.in. podczas organizowanych tu różnych konkursów, festiwali i festynów. Takimi największymi, cyklicznymi imprezami folklorystycznymi w powiecie suskim są: Babiogórskie Podłazy – przegląd grup kolędniczych, Powiatowy Konkurs Gawędziarzy, Śpiewaków i Instrumentalistów Ludowych – Babiogórskie Posiady, Święto Zabawki Ludowej, Tydzień Kultury Beskidzkiej, Powiatowe Dożynki, Babiogórska Jesień. W ciągu roku poszczególne gminy powiatu zapraszają też na swoje własne święta oraz liczne imprezy kulturalne i sportowe.

Tradycyjne rękodzieło i rzemiosło artystyczne

To właśnie z Podbabiogórza pochodzą znane i rozpoznawalne, nie tylko w Polsce, drewniane zabawki. Kolorowe ptaszki i koniki zaczęły być tu wytwarzane w połowie XIX wieku, kiedy powstał najstarszy, spośród wciąż czynnych, i jednocześnie jeden z najbardziej uznanych ośrodków tradycyjnego zabawkarstwa w Polsce, nazywany obecnie ośrodkiem stryszawskim.

W ciągu dziesiątków lat powstało tu wiele wzorów zabawek. Obecnie najpopularniejsze są najróżniejszych rodzajów i wielkości ptaszki i ptaki, konie na podstawkach z kółkami, koniki, karuzelki z konikami i tzw. klepoki – ptaki na kółkach.

Drewniane, malowane ptaszki są dziś najbardziej rozpoznawalną zabawką i jednocześnie produktem markowym Stryszawy. W 2011 r. otwarto tu Beskidzkie Centrum Zabawki Drewnianej ze stałą ekspozycją zabawkarstwa i punktem sprzedaży zabawek, a w 2017 r. zrekonstruowano „Dom Zabawkarza”.

W dziedzictwo kulturowe regionu na stałe wpisane jest też rękodzieło artystyczne jakim jest hafciarstwo. Jego tradycje sięgają ubiegłych wieków, a hafciarska wytwórczość rękodzielnicza rozkwitła zwłaszcza pod koniec XIX w., z chwilą otwarcia w Makowie Krajowej Szkoły Hafciarskiej. Znane lokalnie wyroby zasłynęły wówczas szerzej, w tym również za granicą. W charakterystycznym dla makowskiej szkoły białym hafcie dominują drobne motywy roślinne, złożone głównie z różnego rodzaju kolistych kwiatków i gałązek z owalnymi listkami.

Innym przykładem miejscowej wytwórczości jest wikliniarstwo. Współcześnie, z łuby, rzadziej z wikliny, wyrabiane są różne produkty o charakterze użytkowym lub pamiątkowym.

Od lat znana jest również wytwórczość rzemieślników z Białki. Produkowane tu w licznych wzorach szachy znane są szeroko zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami.

W wielu podbabiogórskich miejscowościach kultywowane są tradycje bibułkarskie i wyrabianie z kolorowej bibuły różnej wielkości kwiatów, pojedynczych i bukietów oraz różnych kwietnych kompozycji.

Każdy z tych rękodzielniczych wyrobów może być nie tylko ciekawą pamiątką z pobytu pod Babią Górą, ale także oryginalnym prezentem na różne okazje.

Skip to content